Theo van
Ruiten, mijn vriend(je) op de bewaarschool, de lagere school en de HBS
woonde op Huis ter Specke.
Ik speelde daar vaak in de stal
van de oude (ondertussen afgebroken) boerderij of buiten in het duintje
van ter Specke.
Op een kaart, welke via de link Kaart Lisse te zien is, staan 45 gebouwen / kastelen / boerderijen op een plattegrond van Lisse.
Van die objecten komen er diverse in deze website aan de orde zoals op deze pagina Huis ter Specke.
[1]
In de Middeleeuwen waren er ook kleine edelmanswoningen zonder veel
allures en waren waarschijnlijk slechts eenvoudige stenen huizen.
Een daarvan zal Ter Specke zijn geweest, dat zijn naam ontleende aan "die
Specken", het omringende met wilgen overdekte drassige land.
De naam Specke wordt voor het eerst genoemd in een akte uit
1329, waarin
Dirck van der Specke door de Hollandse graaf met een stuk grond wordt beleend.
In 1343 komt in de rekeningen van de
rentmeesters van Noord-Holland het volgende voor :
''lijfhuren tusschen
Lisserbeke en ter Specke”.
In 1416 is er sprake van een ‘woningh’.
In 1535 ging het bezit over naar de Haarlemmer Cornelis van der Laen. Onder de Van der Laens
[2] werd rond 1600 op grootscheepse
wijze een
nieuw huis gebouwd, dat rond 1730 onder de
Van
Bijes (of De Bijes) werd verbouwd en uitgebreid met twee bouwhuizen.
Gezien de onderkeldering van het
zuidelijke gedeelte van het huis zou dat eerdere gebouw een
boerderij met herenkamer geweest kunnen zijn.
Het oorspronkelijke stamhuis van de welgeboren familie
Van der Spekken [3] lag
waarschijnlijk wat dieper in het binnenduin,
daar zijn sporen van een bouwwerk gevonden.
Op onderstaande anonieme tekening van circa 1730 is
de buitenplaats vanaf de voorzijde weergegeven.
Rademaker heeft in 1732 een fraaie afbeelding (onderstaand) van de buitenplaats gemaakt.
Bron van bovenstaande prent :
www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Renaissance/Facsimiles/RademakerRhynland1732/index.htm
Deze prent van Rademaker is in 1732 gepubliceerd en gemaakt toen Lodewijk van
Dam bezitter of gebruiker van ter Spekke was.
Kort na 1740 is de buitenplaats reeds
afgebroken,
waarbij de voordeur voor 25 gulden voor de pastorie werd aangekocht.
Alleen het zuidelijke bouwhuis (op
bovenstaande prent links) is in gewijzigde vorm blijven staan (zie hieronder).|
Niet bekend is wie toen de eigenaar was en waarom het afgebroken
is.
Het zuidelijke bouwhuis waar de broer van mijn vriendje woonde.
Bron : http://www.landgoedenbuitenplaats-zh.nl/zoeken-op-kaart/detailpagina/q/id/5
Bron : www.thts.nl 1950
Ik herinner me nog dat ik met Theo in de oude boerderij speelde,
in 1950 zat ik nog op de kleuterschool.
[4] In 1952 is de (in 1622?????????????1740
afgebroken) gebouwde
boerderij voor een groot gedeelte afgebroken.
Alleen het koetshuis en de paardenstal zijn gespaard
gebleven. Op de foto's hieronder staat links
het koetshuis / de paardenstal.
Het huidige woonhuis, zoals hieronder te
zien is, dateert van
1954.
Bron :
Gezichten in de Bloembollenstreek,
A.M. Hulkenberg,
blz. 55
Bron :
http://home.tiscali.nl/~kastelenzuidholland/
Foto door : A.Speelman
[5] De heer Hulkenberg, schrijver van vele boeken over
de Bollenstreek, omschrijft zijn vader Dirk als ‘’een aardig maar zeer
behoudend man.
Alles moest precies blijven zoals het was’’. Ik
herinner mij zijn vader als iemand die altijd een blauwe boerenkiel
droeg
(behalve op zon- en feestdagen uiteraard, dan zal hij wel een
zwart pak aan gehad hebben).
Noten
[1] Bronnen :
Jaarboekje voor geschiedenis en
oudheidkunde van Leiden en Rijnland, tevens orgaan van de "Vereeniging
Oud_leiden'', 1941
http://www.oudlisse.nl/monument/achterwegZ50.html
http://www.kasteleninzuidholland.nl/Pages/Specke.htm
http://www.landgoedenbuitenplaats-zh.nl/zoeken-op-kaart/detailpagina/q/id/5
[2] De hiernavolgende van
der Laen kan eigenaar geweest zijn van Huys ter Specke.
Jonkheer Adriaen van der Laen, hij kwam uit een Haarlems
geslacht, was stadhouder der lenen van Dever en rentmeester van
Rijnland.
De Jonkheer koopt in 1630 een duinmeierswoning gelegen aan de
rand van het Keukenduin tussen de huidige Es(sen)laan en de
Spekkelaan.
Deze duinmeierswoning werd later De Phoenix genoemd.
Van der Laen geraakte in financiële moeilijkheden en in 1644
werd zijn zwager Adriaen Maertensz. Block eigenaar van de
duinmeierswoning.
Block was niet van adel, maar had geluk gehad ‘’op zee’’. Hij
had zich zo een belangrijke positie verworven, was eigenaar van
het Huis Ter Specke en
stichter van de buitenplaats Keukenhof. Adriaen van der Laen was in 1660 de stichter van de buitenplaats
Wassergeest.
(zie
http://www.genealogie-stamboom-schrama-gravenmade-bollenstreek.nl/De Phoenix in
Lisse.htm)
[3]
https://www.genealogieonline.nl/genealogie_mostert/I49107.php
[4] Bron : Kleine kroniek van Lisse 1950 tot en met
1959 door Arie in 't Veld
[5]
Bron : Gezichten in de Bloembollenstreek, A.M. Hulkenberg
|
Terug Naar boven |